Fed nâng lãi sẽ khiến chi phí vay
mua nhà, mua xe với người Mỹ cao lên, nhưng tiền tiết kiệm cũng sẽ sinh lời
thêm một chút.
Hôm 4/5, Cục Dự trữ liên bang Mỹ
(Fed) nâng
lãi suất tham chiếu thêm 0,5% - mạnh nhất 22 năm. Hồi tháng 3, cơ quan
này nâng lãi thêm 0,25% - lần đầu tiên kể từ cuối năm 2018.
Việc Fed đưa lãi suất rời vùng 0%
cho thấy họ tự tin vào sức khỏe của thị trường lao động. Tuy nhiên, tốc độ tăng
lãi suất cũng cho thấy Fed lo ngại về lạm phát đến mức nào. Lạm phát Mỹ hồi
tháng 3 tăng với tốc độ nhanh nhất 40 năm. Điều này có thể buộc Fed tăng lãi suất
thêm vài lần nữa trong những tháng tới.
Người Mỹ sẽ cảm nhận rõ tác động
của sự thay đổi này. Họ sẽ không còn được vay lãi suất cực thấp khi mua nhà hay
mua xe nữa. Tiền tiết kiệm trong các tài khoản ngân hàng cũng sẽ sinh lời thêm
một chút. "Tiền không còn miễn phí nữa", Joe Brusuelas – kinh tế trưởng
tại RSM US cho biết.
Chủ tịch Cục Dự trữ liên bang Mỹ Jerome Powell. Ảnh: Reuters |
Khi đại dịch xuất hiện, Fed gần như hạ lãi suất về 0% để khuyến khích người dân chi tiêu và doanh nghiệp đầu tư. Để hỗ trợ nhiều hơn nữa cho nền kinh tế, Fed đã tung hàng nghìn tỷ USD ra thị trường. Khi các thị trường tín dụng đóng băng hồi tháng 3/2020, Fed còn đưa ra các công cụ tín dụng khẩn cấp.
Các chính sách giải cứu của Fed
đã phát huy tác dụng. Không có cuộc khủng hoảng tài chính nào diễn ra vì
Covid-19. Vaccine và các khoản chi khổng lồ của Quốc hội Mỹ đã mở đường cho đà
phục hồi nhanh chóng. Tuy nhiên, việc các chính sách được tung ra khẩn cấp,
nhưng mãi chưa được gỡ bỏ, đã khiến nền kinh tế tăng trưởng quá nóng.
Tỷ lệ thất nghiệp tại Mỹ đang thấp
nhất 50 năm, nhưng lạm phát lại rất cao. Kinh tế Mỹ vì thế không còn cần nhiều
hỗ trợ từ Fed nữa.
Chi phí đi vay tăng
Lãi suất tham chiếu của Fed áp dụng
cho các khoản vay qua đêm liên ngân hàng. Dù đây không phải mức lãi mà người
tiêu dùng phải trả, động thái của Fed vẫn có thể ảnh hưởng đến lãi suất cho vay
và tiết kiệm mà họ tiếp xúc hàng ngày.
Mỗi lần Fed nâng lãi suất, việc
đi vay sẽ đắt đỏ hơn. Điều này đồng nghĩa mọi khoản vay, từ mua nhà, mua xe, thẻ
tín dụng, vay nộp học phí sẽ tốn kém hơn. Chi phí đi vay với doanh nghiệp vừa
và nhỏ cũng cao lên.
Lãi suất tăng lên sẽ khiến việc
mua nhà khó khăn hơn. Giá nhà tại Mỹ đã tăng chóng mặt trong đại dịch. Nhu cầu
yếu đi có thể hạ nhiệt thị trường bất động sản nước này. Giá nhà trung bình tại
Mỹ hồi tháng 3 tăng 15% so với cùng kỳ năm ngoái, lên 375.000 USD, theo Hiệp hội
Bất động sản Quốc gia Mỹ.
Lãi suất có thể tăng đến mức nào?
Nhà đầu tư kỳ vọng Fed nâng lãi
suất lên ít nhất 3% vào cuối năm nay. Fed từng tăng lãi suất lên 2,37% trong đợt
nâng lãi gần nhất vào cuối năm 2018. Trước khủng hoảng tài chính 2007 – 2009,
lãi suất này còn lên tới 5%.
Tuy nhiên, tác động lên lãi suất
cho vay những tháng tới còn phụ thuộc chủ yếu vào tốc độ tăng lãi của Fed. Mà
việc này vẫn còn chưa được quyết định.
Tin tốt cho người gửi tiết kiệm
Lãi suất thấp không có lợi cho
người gửi tiền. Việc Fed duy trì lãi suất gần 0% suốt 2 năm khiến người gửi tiết
kiệm gần như chẳng kiếm được gì. Nếu trừ đi lạm phát, họ thậm chí còn lỗ.
Tuy nhiên, tin tốt là lãi suất tiết
kiệm sẽ tăng khi Fed nâng lãi tham chiếu. Người gửi tiền cuối cùng cũng có tiền
lãi.
Nhưng việc này cần thời gian.
Trong nhiều trường hợp, đặc biệt là với các ngân hàng lớn, tác động sẽ khó mà
thấy qua một đêm. Và kể cả khi các nhà băng nâng lãi theo, lãi suất tiết kiệm
cũng vẫn rất thấp, thấp hơn lạm phát và lợi nhuận trên thị trường chứng khoán.
Các thị trường sẽ phải điều chỉnh
theo
Lãi suất thấp có lợi cho thị trường
chứng khoán, do nó buộc nhà đầu tư đặt cược vào tài sản rủi ro, như cổ phiếu.
Tuy nhiên, lãi suất cao cũng là thách thức với thị trường chứng khoán, vốn đã
quá quen thuộc - nếu không muốn nói là nghiện - tiền rẻ. Các thị trường gần đây
biến động lớn do lo ngại về kế hoạch chống lạm phát của Fed.
Tuy nhiên, phần lớn tác động này
sẽ phụ thuộc vào việc Fed nâng lãi nhanh đến mức nào, và các yếu tố kinh tế nền
tảng, lợi nhuận doanh nghiệp biến động ra sao sau đó.
Tối thiểu thì việc nâng lãi cũng
đồng nghĩa thị trường chứng khoán sẽ phải cạnh tranh nhiều hơn với trái phiếu
chính phủ.
Lạm phát liệu có hạ nhiệt?
Mục tiêu của Fed khi nâng lãi suất
là kiểm soát lạm phát, nhưng vẫn phải giữ đà phục hồi cho thị trường lao động.
Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đã tăng 8,5% trong tháng 3 so với năm trước đó. Đây
là tốc độ nhanh nhất kể từ tháng 12/1981. Trong khi đó, mục tiêu lạm phát của
Fed chỉ là 2%.
Các nhà kinh tế học cảnh báo lạm
phát có thể còn tồi tệ hơn, do giá hàng hóa đã tăng vọt kể từ sau chiến dịch
quân sự của Nga tại Ukraine. Mọi thứ từ thực phẩm, năng lượng đến kim loại đều
trở nên đắt đỏ, dù giá dầu đã hạ nhiệt do các lệnh phong tỏa tại Trung Quốc.
Chi phí sinh hoạt cao đang khiến
hàng triệu người Mỹ đau đầu, đẩy niềm tin tiêu dùng xuống thấp nhất thập kỷ. Dĩ
nhiên, các chính sách của Fed cần thời gian để phát huy hiệu quả. Tuy nhiên, nó
còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, như xung đột tại Ukraine, sự gián đoạn chuỗi
cung ứng và cả Covid-19.
Tác động lên các nền kinh tế khác
Vệc Fed nâng lãi suất không chỉ
có tác động đến kinh tế nước này, mà còn ảnh hưởng đến nhiều nước khác. Ví dụ,
Hong Kong và các nước Vùng Vịnh – vốn neo nội tệ vào đôla Mỹ - đã nâng lãi suất
ngay sau động thái của Fed. Cơ quan Quản lý Tiền tệ Hong Kong (HKMA) hôm 4/5
nâng lãi suất cơ bản từ 0,75% lên 1,25%. Trong khi đó, Saudi Arabia, Các tiểu
Vương quốc Arab thống nhất (UAE), Qatar và Bahrain nâng thêm 0,5%.
Bên cạnh đó, việc này còn gây sức
ép lên các nền kinh tế đang phát triển. Tháng trước, Giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc
tế (IMF) Kristalina Georgieva cảnh báo Fed và các ngân hàng trung ương khác
"suy nghĩ kỹ về rủi ro lan truyền với các nền kinh tế mới nổi và đang phát
triển dễ tổn thương".
Nguyên nhân là việc này có thể
làm thay đổi dòng chảy đầu tư toàn cầu, khiến dòng vốn rời các nước nghèo để chảy
sang Mỹ. Việc này sẽ kéo giá đôla Mỹ lên và đẩy giá các đồng tiền khác xuống. Để
bảo vệ nội tệ, các nước này có thể cũng sẽ nâng lãi suất theo, gây ra hệ quả
như kéo tụt tăng trưởng, xóa sổ nhiều việc làm và doanh nghiệp ngại đi vay. Các
chính phủ mắc nợ cũng sẽ phải chi nhiều hơn cho việc trả nợ, từ đó ảnh hưởng đến
ngân sách cho những việc như chống dịch hay xóa đói giảm nghèo.
Hà Thu (theo CNN, AP)
Nguồn: https://vnexpress.net/dieu-gi-xay-ra-khi-fed-tang-lai-suat-4460277.html
0 đánh giá:
Đăng nhận xét